รายวิชาศึกษาทั่วไป : ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ ๒-๒๕๕๙ (๕) ผู้นำ ๙ ประเภท

วันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๕๙  ผศ.ดร.พชรวิทย์ จันทร์ศิริสิร  คณบดีคณะศึกษาศาสตร์ มาบรรยายพิเศษเรื่อง "ภาวะผู้นำ" ในชั้นเรียนรายวิชา ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ เป็นการบรรยายพิเศษจากผู้นำจริง ภาษาสมัยนี้ เรียกว่า "ผู้นำตัวเป็น ๆ " เป็นพื้นที่เรียนรู้จากประสบการณ์ของอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิจริง ๆ ถ้านิสิต "ฟังเป็น" จะเห็นตัวอย่างของ การวางตัว บุคลิกผู้นำ การพูดสร้างแรงบันดาลใจ  ซึ่งนิสิตน่าจะนำไปปรับใช้ในการพัฒนาตนเองได้ไม่มากก็ไม่น้อย  ... การบรรยายของท่านน่าเป็นแบบ บรรยายเชิงรุก (Active Lecture) ถือเป็นตัวอย่างการบรรยายสำหรับอาจารย์มหาวิทยาลัยที่ควรจะนำไปบอกเล่าต่อไป

ผู้นำคือใคร ?


ผู้นำ หมายถึง บุคคลที่ดำรงตำแหน่งผู้บริหารหน่วยงาน หรือได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งและมีหน้าที่ในการบริหารหน่วยงาน มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายนั้น ๆ นอกจากนี้ ผู้นำยังหมายถึง บุคคลที่มีอิทธิพลเหนือบุคคลอื่นในกลุ่ม มีบทบาทในการชี้นำและบังคับบัญชาให้บุคคลอื่นปฏิบัติตามที่ตนต้องการได้  (พชวิทย์ จันทร์ศิริสิร)

แสดงว่า ผู้นำมี ๒ ประเภท ได้แก่

• ๑) บุคคลที่ดำรงตำแหน่งผู้บริหารหน่วยงาน หรือ ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งและหน้าที่ในการบริหารหน่วยงาน มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายนั้น ๆ 
• ๒) บุคคลที่มีอิทธิพลเหนือบุคคลอื่นในกลุ่ม มีบทบาทในการชี้นำและบังคับบัญชาให้บุคคลอื่นปฏิบัติตามที่ตนต้องการได้ 

หรือสรุปความว่า ผู้นำมี ๒ แบบ คือ  ๑) ผู้นำที่มีตำแหน่งทางการ เรียกว่า "ผู้บริหาร" และ ๒) ผู้นำที่เป็น "ผู้นำ" ซึ่งอาจจะไม่ใช่ผู้บริหารก็ได้  ซึ่งมีความแตกต่างกัน ดังนี้

ผู้บริหารที่ดีนั้นจำเป็นต้องเป็นผู้นำ แต่ผู้นำนั้นบางครั้งอาจไม่ได้มีตำแหน่งเป็นทางการหรือไม่ได้รับเลือกด้วยกลไกของกลุ่มให้เป็นผู้บริหาร มีความแตกต่างระหว่างลักษณะเด่นหรือจุดเน้นระหว่าง "ผู้นำ" กับ "ผู้บริหาร" แสดงดังภาพด้านล่าง  

ตีความได้ว่า พฤติกรรมสำคัญ ๆ ของ "ผู้นำ" ๕ ประการ คือ ๑) เป็นตัวของตัวเอง ๒) ริเริ่มสร้างใหม่ ๓) มีเป้าหมายท้าทายสถานภาพ ๔) มองการณ์ไกล และ ๕)มุ่งพัฒนาจิตใจของผู้ตาม

คุณลักษณะหรือพฤติกรรมของ "ผู้นำ" คือส่วนสำคัญที่ทำให้บุคคลนั้น สามารถจูงใจหรือโน้มน้าวผู้อื่นให้ปฏิบัติตามเพื่อให้งานบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายที่กำหนดขึ้น ดังความหมายที่ ผศ.ดร.พชรวิทย์ ได้สรุปเป็นความหมายดังสไลด์ด้านล่าง

"...สุดยอดของผู้นำ คือ ผู้บริหารที่สามารถทำให้งานบรรลุผลได้ด้วยฝีมือคนอื่นอย่างเต็มใจ..."

"...คนทุกคนเป็นผู้นำได้... คนทุกคนต้องเป็นผู้นำตนเอง... คนที่เป็นผู้นำต้องมีภาวะผู้นำ..."

 กิจกรรมเรียนรู้ภาวะผู้นำของตนเองด้วย  ๒ คำถาม

คำถามที่ ๑ คือ หลังจากนิสิตสำเร็จการศึกษา นิสิตประสงค์จะทำงานกับผู้นำประเภทใด ? ให้เลือก ๑ ใน ๙ แบบต่อไปนี้

• ผู้นำแบบเพชร คือ เข้มแข็ง เฉียบคม มีสติปัญญาเฉียบแหลม 
• ผู้นำแบบตาชั่ง คือ ผู้นำที่ยึดมั่นในความเป็นธรรม ต้องยุติธรรม  ในที่นี้ไม่ได้แปลว่า "เท่ากัน" เหมือนในตำราที่เขียนกันทั่วไป  แต่ แปลว่า "เหมือนกัน"  ยกตัวอย่างเช่น อุปมาเหมือนการทานข้าว บางคนกินมาก บางคนกินน้อย ทุกคนกิ่นพอแค่อิ่มของตนเอง กินไม่เท่ากัน แต่ไม่มีใครรู้สึกถึงความไม่เป็นธรรมหรือไม่ยุติธรรม เพราะทุกคนอิ่มเหมือนกัน ทุกคนพอใจ 
• ผู้นำแบบกำปั้น คือ ผู้นำที่เผด็จการ ใช้การบังคับบัญชา  ผู้นำต้องตัดสินใจ
• ผู้นำแบบเจดีย์ คือ ผู้นำที่เอาคุณงามความดีเป็นตัวตั้ง 
• ผู้นำแบบดวงอาทิตย์ คือ  ผู้นำที่ให้ความอบอุ่น ไม่ห่างไปให้หนาว ไม่ใกล้ไปให้ร้อน ผู้นำจะรักษาระยะห่างกับลูกน้อง 
• ผู้นำแบบดวงบัว คือ ผู้นำที่ไต่เต้ามาด้วยความสามารถของตนเอง เกิดผ่านตมขึ้นมาจนพ้นน้ำ เป็นผู้นำที่สั่งสมความเชี่ยวชาญของตนเองมาอย่างดี 
• ผู้นำแบบต้นไม้ คือ เป็นเหมือนร่มโพธิ์ร่มไทร เป็นร่มเงาให้ลูกน้องได้พักพิง 
• ผู้นำแบบบันได คือ ผู้นำที่ใส่ใจส่งเสริมลูกน้อง สนับสนุนให้ได้รับความเจริญก้าวหน้า
• ผู้นำแบบเทียน คือ เสียสละ เป็นผู้ให้  ที่ประเทศเกาหลีใต้จะเน้นเรื่องนี้มาก  โรงเรียนผู้นำของเกาหลี เน้นปลูกฝังให้ผู้นำทำ ๓ อย่างเสมอคือ  ลงมือทำก่อน ปรนนิบัติหรือให้บริการก่อน และสุดท้ายคือ ต้องเป็นผู้เสียสละก่อน
• ผู้นำแบบนกอินทรีย์  คือ ผู้มองการณไกล มีวิสัยทัศน์ แม่นยำ 
• ผู้นำแบบภูเขา คือ มั่นคง หนักแน่นดังขนเขา  แต่แม้สูงเสียดฟ้า ยังต่ำกว่าหญ้า ไม่ลืมตัว 
• ผู้นำแบบอิสระ คือ  มีหลายรูปแบบ ณ เวลาหนึ่งจะเป็นผู้นำแบบหนึ่ง  เป็นผู้นำตามสถานการณ์ หรือตามสภาวะการ 

คำถามที่ ๒ ถ้าวันข้างหน้า คุณได้มีโอกาสได้เป็นผู้นำ คุณจะเป็นผู้นำแบบไหน?  ....

จบตรงนี้ครับ ....