รายวิชาศึกษาทั่วไป : ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ ๑-๒๕๖๐ (๙) การเขียนโครงการ - การเขียนรายงานผลการประเมินโครงการ

ในปีการศึกษาที่แล้วได้นำเสนอทฤษฎีเกี่ยวกับการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการไว้ที่นี่  บันทึกนี้จะลองนำเอาทฤษฎีและหลักการเหล่านั้น มาขยายความและกำหนดเป็นแนวปฏิบัติสำหรับให้นิสิตไปลองเขียนรายงานผลการดำเนินโครงการของกลุ่มตนเอง ซึ่งได้ทำสำเร็จเสร็จสิ้นไปแล้วทุกกลุ่ม ...

การเขียนรายงานการประเมินผลโครงการที่กำหนดให้นิสิตทุกกลุ่มเรียนต้องทำและนำมาส่ง สำหรับ ๒๕ คะแนน ที่กำหนดไว้ในแผนการเรียนรู้ (มคอ.๓) คือ การรายงานผลการประเมินโครงการเมื่อโครงการสิ้นสุดแล้วเท่านั้น

การประเมินเมื่อโครงการสิ้นสุด (Pay-off Evaluation) เป็นการประเมินเพื่อผลรวมสรุป (Summative Evaluation) หลังจากการดำเนินโครงการเสร็จสิ้นแล้ว เป็นการประเมินความสำเร็จของโครงการตามตัวชี้วัดหรือวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ เช่น การประเมินผลผลิต (output) ผลลัพธ์ (Outcome) ผลกระทบ (Impact) หรือ ผลพลอยได้ (by-product) อันเป็นผลมาจากโครงการ

รูปแบบการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการ

รูปแบบการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการของแต่ละหน่วยงานหรือองค์กรจะแตกต่างกันไป และแตกต่างกันไปตามแต่ละประเภทของโครงการด้วย รูปแบบที่จะกำหนดให้นิสิตได้ฝึกเขียนรายงานการประเมินโครงการครั้งนี้ ปรับจากแบบฟอร์มการเขียนรายงานผลการดำเนินโครงการของกองบริการวิชาการและวิจัยของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม (ดาวน์โหลดต้นฉบับที่นี่) และแบบฟอร์มการเขียนโครงการของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม (ดาวน์โหลดต้นฉบับได้ที่นี่) โดยตัดให้เหลือเฉพาะบางหัวข้อที่สำคัญเกี่ยวข้องกับการพัฒนาทักษะการคิดและการเขียนสำหรับพัฒนาภาวะผู้นำของนิสิต เรียกว่า รายงานผลการประเมินโครงการเสริมการเรียนรู้ในหลักสูตร รายวิชา ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ  มีองค์ประกอบทั้งหมด ๑๒ ข้อ (ดาวน์โหลดแบบฟอร์มเพื่อเริ่มเขียนได้ที่นี่)  ดังนี้

๑) ชื่อโครงการ  (ให้ระบุชื่อโครงการของนิสิต) (อ่านวิธีการตั้งชื่อโครงการได้ที่นี่)
๒) สถานภาพของโครงการ

ให้ระบุว่าเป็นโครงการเดิม หรือโครงการใหม่ หรือโครงการต่อเนื่อง)

• โครงการเดิม หมายถึง โครงการเดิมที่เคยดำเนินการในปีการศึกษาที่ผ่านมา อาจเป็นโครงการที่นิสิตที่เรียนภาคเรียนก่อน ๆ ทำไว้ 
• โครงการใหม่ หมายถึง โครงการที่ไม่เคยดำเนินการมาก่อน 
• โครงการต่อเนื่อง หมายถึง โครงการที่มีการดำเนินการต่อเนื่อง ยังไม่สิ้นสุดโครงการ เป็นโครงการที่มีระยะเวลาดำเนินการหลายปี 

๓) ผู้รับผิดชอบโครงการ  ให้ระบุชื่อสกุลและรหัสนิสิตทุกคนในกลุ่มย่อย โดยกำหนดด้วยว่า ใครเป็นหัวหน้าโครงการ (หัวหนากลุ่ม) ใครทำหน้าที่ เลขานุการ ใครทำหน้าที่ใด ๆ  หากเป็นการเขียนโครงการมาตรฐานที่ต้องของบสนับสนุน จะมีการระบุสัดส่วนความรับผิดชอบด้วย แต่ในกรณีของโครงการเสริมการเรียนรู้ไม่ต้องระบุครับ 

๔) ที่ปรึกษาโครงการ  ให้ระบุชื่ออาจารย์ผู้สอนประจำกลุ่มการเรียน  หัวข้อนี้มักจะกำหนดให้มีเฉพาะกับโครงการของนิสิตหรือสำหรับโครงการที่ขออนุมัติข้ามหน่วยงาน หรือข้ามสาขาวิชา ซึ่งจำเป็นต้องมีผู้รู้สำหรับปรึกษาในกรณีต้องการคำแนะนำ

๕) หลักการและเหตุผล

ให้เขียนหลักการและเหตุผลบนปัญหา (Problem-based) ดังที่ได้แนะนำและอธิบายไว้ที่นี่  ย่อหน้าแรกเริ่มด้วยการเขียนบอกว่าปัญหาคืออะไร รวมถึงที่มา บริบท ความรุนแรง และผลกระทบของปัญหา ย่อหน้าที่สองเขียนแสดงแนวคิดและแนวทางในการแก้ไขปัญหานั้น ส่วนย่อหน้าสุดท้ายให้เขียนถึงประโยชน์ของโครงการที่คาดว่าจะได้รับและความสำคัญของโครงการ

๖) วัตถุประสงค์ของโครงการ

ให้เขียนวัตถุประสงค์เป็นข้อ ๆ แต่ละข้อให้มีลักษณะ RAMS ดังที่เขียนอธิบายไว้ที่บันทึกนี้  กล่าวคือ

• Realistic  คือ ปฏิบัติจริงได้ ไม่เพ้อฝัน
• Attainable คือ บรรลุผลได้  และควรบรรลุผลได้เมื่อสิ้นสุดโครงการ
• Measurable คือ ประเมินผลได้ วัดได้ 
• Specific คือ หนึ่งข้อหนึ่งประเด็น

๗) ตัวชี้วัดความสำเร็จ

ให้เขียนตัวชี้วัดความสำเร็จเป็นข้อ ๆ ที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ และบอกได้ว่าวัตถุประสงค์นั้นสำเร็จหรือไม่ (ศึกษาได้ที่บันทึกนี้)  โดยแบ่งเป็นตัวชี้วัดเชิงปริมาณที่สามารถรายงานเป็นตัวเลขได้และตัวชี้วัดเชิงคุณภาพที่ไม่สามารถเขียนเป็นตัวเลขได้

๘) กลุ่มเป้าหมาย/ผู้ร่วมโครงการ

ให้เขียนชื่อกลุ่มคนและจำนวนคนที่เป็นเป้าหมายของโครงการ กลุ่มคนที่ผู้รับผิดชอบโครงการต้องการจะพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงให้ดีขึ้น หรือต้องการให้ได้รับประโยชน์โดยตรงจากโครงการ

๙) ผลการดำเนินโครงการ 

ให้เขียนรายงานกระบวนการดำเนินงานตามแผนดำเนินงานที่เขียนไว้ในโครงการ เขียนในเชิงเล่าเรื่อง ตามลำดับเวลาและขั้นตอน เพื่อเน้นการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ และให้เขียนตามแนวทางกระบวนการเรียนรู้แบบ ๗ส. ได้แก่ สำรวจ -> สอบถาม -> สืบค้น -> สังเคราะห์ ->สร้างสรรค์ -> สร้างสื่อ -> เสนอ (ศึกษาได้ที่นี่) โดยเขียนให้เห็นกระบวนการการดำเนินเงินของแต่ละขั้นตอนประกอบผลงาน ชิ้นงาน หรือภาพถ่าย 

หากขั้นตอนใดในกระบวนการ ๗ส. ไม่สอดคล้องกับการทำงานจริง ให้ยึดเอาขั้นตอนการทำงานจริง ๆ เป็นหลัก ดังนั้น ขั้นตอนการทำงานของแต่ละกลุ่มอาจแตกต่างกันได้ ตามกระบวนการทำงานเป็นของกลุ่ม 

๑๐) ผลการประเมินโครงการ

ให้ระบุผลผลิต ผลลัพธ์ หรือผลพลอยได้ ตามวัตถุประสงค์แต่ละข้อ โดยนำเอาผลการประเมินตัวชี้วัดความสำเร็จ ที่วัดด้วยเครื่องมือต่าง ๆ เช่น แบบสอบถาม แบสัมภาษณ์ แบบทดสอบ ฯลฯ มาเขียนรายงาน เป็นข้อ ๆ

๑๑) รายงานงบประมาณ

เขียนรายการและจำนวนเงินของแต่ละรายการ และรวมงบประมาณทั้งหมด  ในกรณีของโครงการเสริมการเรียนรู้นี้ ไม่ต้องแนบหลักฐานใด ๆ เว้นแต่อาจารย์ผู้สอนจะกำหนดเพื่อให้ได้เรียนรู้วิธีการทางงบประมาณของหน่วยงานราชการไทย

รายการ	งบประมาณ (บาท)
1.
2.
3.
4.
รวม

๑๒) รายชื่อผู้จัดทำรายงาน 

ให้เขียนเฉพาะรายชื่อ ผู้มีส่วนในการเขียนสรุปรายงานและประเมินโครงการ  ไม่จำเป็นต้องมีรายชื่อนิสิตทุกคนในกลุ่ม   และให้ผู้ทำหน้าที่เลขานุการ (ผู้รวบรวม เรียบเรียง) เป็นผู้ลงรายมือชื่อ  ร่วมกับหัวหน้าโครงการ

สุดท้ายนี้ ขอย้ำว่า รูปแบบการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการนั้น ไม่มีรูปแบบตายตัว ขึ้นอยู่กับลักษณะของโครงการและนโยบายของหน่วยงานนั้น ๆ จะกำหนด   จึงขอให้ผู้อ่าน ศึกษาเอาหลักการ เทคนิค และคำนึงถึงเหตุผลของการเขียนในแต่ละครั้งเสมอ